Gilde u Holandiji

Trenutno pišem master tezu na temu "Osiguranje od nezaposlenosti - perspektive tržišnih rešenja". tokom rada naišao sam na gomilu interesantnih i ilustrativnih istorijskih podataka. Jedna od zanimljivijih poruka je da je državna intervencija uništila ili istisnula veliki broj raširenih privatnih aranžmana socijalne zaštite i osiguranja. Sasvim suprotno uobičajenom viđenju stvari da je postojao razuzdani kapitalizam u vremenima nakon industrijskih revolucija i da je onda država došla da ispravi tržišnu grešku nedovoljne ponude socijalne zašttie i osiguranja. Jedan od takvih primera su Gilde u Holandiji.

Gilde su uglavnom služile (kao i većina strukovnih udruženja) za ekonomski štetne poslove lobiranja, licenciranja i ograničenja ulaska. Sa druge strane radile su i dosta poslova savremenih agencija za zapošljavanje - obuku, raspodelu šegrta, jeftine kredite za mašine, pomoć pri započinjanju manufakturne radionice i dr. U Holandiji (tada kraljevina Niske zemlje), u XVII i XVIII veku, opštinske vlasti su delegirale na gilde i ulogu socijalnog osiguranja. Zakonski je bilo propisano da se zanatlije i trgovci, kroz sopstvene aranžmane u okviru gildi, moraju zdravstveno i socijalno osigurati. 

Članovi gildi morali su da izdvajaju deo profita ili godišnju glavarinu u udružene fondove gildi koji su zbrinjavali one koji su izgubili posao (zbog starosti, bolesti ili gubitka sposobnosti zbog invaliditeta) ili porodice i zanatlija koji poginu u ratu ili na poslu. Procenjeno je da su oko 1750. godine u Niskim zemljama između 25 i 35% stanovništva bili članovi ovakvih fondova koje su organizovale gilde. Kraj gildi, pa i njihove socijalne uloge, dolazi sa Francuskom revolucijom koja se prelila u Holandiju. U januaru 1795. Francuska republikanska vojska umarširala je u Holandiju zajedno sa izbeglim pobunjenicima iz prethodnog građanskog rata i srušila kralja Vilhema V od Oranža koji je pobegao u Englesku. Uspostavljena je Batavijska republika koja je ukinula feudalne opštine. Sa njima su zabranjene i gilde kao relikt feudalne prošlosti. Nakon novog državnog udara 1806. godine, pod patronatom Britanske imperije, svrgnut je Napoleonov namesnik, i u Holandiju se vratio kralj. Republikanska vlast ostaviće trajan pečat u istoriji Holandije jer će 1848. godine doći do uspostavljanja parlamentarne monarhije na tragu revolucionarne težnje s kraja 18. veka. Mešutim,  sporedni efekat francuske administrativne represije je birsanje mnogih institucija koje su bile važne u pred-industrijsko doba u Niskim zemljama. Institucija gildi, te njihova ključna uloga u socijalnoj i zdravstvenoj zaštiti, biće trajno uništena i nikada neće biti povraćena. 

U doba savremenog kapitalizma, nakon industrijske revolucije, manufakturna i mala proizvodnja gube na ekonomskom i socijalnom značaju pa tako esnafi i gilde gube svoj istorijski značaj. Posle drugog svetskog rata preokrenuo se trend u formi osnivanja strukovnih udruženja koja su obnovila veliki deo funkcija pozno-srednjevekovnih esnafa. Međutim, u savremeno doba, strukvona udruženja preuzela su većinu ekonomski štetnih funckija, u obliku lobiranja i regulacije za ograničenje ponude i ulaska na tržište, ali ne i funkcije privatnog obezbeđenja socijalne zaštite i zaštite nezaposlenih članova udruženja.